Zika virüsü gebeleri tehdit ediyor

Gün geçmiyor ki insanlık yeni bir bulaşıcı hastalık tehdidiyle karşılaşmasın. Ülkemizden çok uzak diyarlarda beliren ancak bütün dünyayı endişelendiren Zika ateşi de bu güncel hastalıklardan biri. Hastalık yeni olunca elden gelen de az oluyor. Brezilya’da yaşayan kadınlar için uzmanların şimdilik tek bir önerisi var: “Sakın yakın gelecekte gebe kalmayın!” İşte böylesine ciddi bir durumla karşı karşıyayız. Peki, bu tehlike bize uzak mı? Seyahat olanaklarının gelişmesiyle giderek küçülen dünyada, artık hiçbir bulaşıcı hastalığın kendimizden çok uzak olduğunu düşünemiyoruz.

Zika ateşi neden önemli?

Zika virüsünün neden olduğu hastalık sağlıklı kişilerde genellikle belirti vermeden veya hafif belirtilerle geçiriliyor. Ancak bu hastalığı geçiren gebelerin bebekleri bu genellemenin dışında kalıyor. Anne karnında bu virüse yakalanan bebeklerin beyinlerinde ciddi hasar gelişiyor. Virüs bu bebeklerin kafalarının küçük olmasına (mikrosefali) neden oluyor.

Zika virüsü

Zika virüs, Flaviviridea ailesi içinde yer alan bir virüs. Bu aile içinde Sarıhumma, Dengue, Batı Nil ve Japon ensefalit virüsü gibi ciddi hastalık yapan virüsler bulunuyor. Zika virüs, zarflı ikozahedral kapsid yapısında, pozitif polariteli tek iplikçikli bir RNA virüsüdür. Zika virüsün Afrika ve Asya olmak üzere iki tipi bulunuyor.

Zika virüsünün tarihi

Virüs ilk olarak 1947’de, Uganda’nın Zika ormanında maymunlarda saptanmıştır. Zika virüsü, daha sonra 1948’de adını aldığı aynı ormanda sivrisineklerde gösterilmiştir. Virüsün 1954’de Nijerya’da bir insana bulaştığı tespit edilmiştir. Virüsün yakın zamana kadar Afrika ve Güneydoğu Asya’da nadiren hastalık etkeni olduğu bildirilmiştir. Son yıllarda virüsün hızla yayılmasıyla hastalık pandemi boyutuna ulaşmıştır.

Bulaşma yolları

Zika virüsün en önemli bulaş yolu sivrisineklerdir. Aedes aegyptii cinsi sivrisinekler hastalığı bulaştıran asıl vektör olarak kabul edilmektedir. Kan nakli ve cinsel temas yoluyla da nadiren bulaş olabilir. Hastalığa yakalanan gebeler virüsü plasenta aracılığıyla taşıdıkları bebeklerine bulaştırabilirler.

Kuluçka süresi

Sivrisinek ısırığı sonrası 3-12 gün arasında değişen kuluçka süresi vardır. Bu sürede kişilerde herhangi bir hastalık belirtisi görülmez.

Hastalığın seyri

Zika virüs enfeksiyonların büyük çoğunluğu belirtisiz geçer. Hastalığı belirtili geçirenlerde de genellikle hafif, hastaneye yatış gerektirmeyen ateşli bir hastalığa neden olur. Ateş dışında, deri döküntüsü, eklem ağrıları, kas ağrıları, gözlerde kızarıklık ve baş ağrısı en sık rastlanan şikayetlerdir. Deriden kabarık noktasal kızarıklıklar şeklindeki deri döküntüsü genellikle yüzden başlar ve vücuda yayılır. Hastalık belirtileri 4-7 gün kadar sürer. Nadiren, Guillain Barre sendromu adı verilen, felç ile seyreden ciddi bir tabloya neden olabilir.

Gebeliğin ilk üç ayında hastalığa yakalanan annelerin bebeklerinde beyin hasarı gelişebilir. Hastalıktan etkilenen bu bebeklerin doğumda kafalarının küçük olduğu (mikrosefali) görülür.

Tanının konulması

Hastalığın başlangıç döneminde alınan serum örneklerinde PCR testi ile virüs RNA’sı saptanabilir. Serumda virüse karşı geliştirilen IgM antikorları tespit edilebilir.

Tedavi

Zika virüse karşı geliştirilmiş bir ilaç tedavisi yoktur. Tedavi bütünüyle hastada görülen belirtilere yöneliktir. Parasetamol gibi ateş düşürücü ve ağrı kesiciler kullanılabilir.

Korunma

Hastalıktan korunmanın en önemli yolu sivrisinek ısırığının önlenmesine yöneliktir. Riskli bölgede vücudu mümkün olduğunca örten uzun kollu giysiler ve pantolon giyilmelidir. Açıkta kalan vücut kısımlarına sivrisinek kovucular sürülmelidir. Uyunan mekanlarda cibinlik kullanılmalıdır.

Sivrisinek üreme alanlarının ortadan kaldırılması hastalığın kontrolünde çok önemlidir.

Zika virüsüne karşı geliştirilmiş bir aşı bulunmamaktadır.

Türkiye risk altında mıdır?

Ülkemiz henüz Zika virüs açısından riskli ülkeler arasında yer almamaktadır. Ancak hastalığın görüldüğü bölgelere seyahat edecek kişiler risk altındadır.